‘Voyage Pittoresque de Constantinople et des Rives du Bosphore’ Antoine Ignace Melling (1763-1831) tarafından yapılmış gravürlerden oluşan bir albümdür. Sultan Üçüncü Selim’in davetiyle İstanbul’a gelmiş ve 18 yıl boyunca burada yaşamış, şehrin bu gravürlerini büyük bir sevgiyle yapmıştır. Albümde yer alan Harem gravürü, içinde tuhaf kadın figürlerinin dolaştığı bir mekânın resmidir. Dönemin Oryantalist eğilimlerinin aksine, dramatik ya da baştan çıkarıcı ifadeler yoktur. Neredeyse bilimsel bir hassasiyetle resmedilen kadınlar, sanki zamanın dışına fırlatılmış gibi görünürler. Harem’e olan ilgim beni bu kadınları bilgi nesnesi olmanın ötesinde, onlara bir ses vererek ve sakladıkları her şeyi ortaya çıkarmaya zorlayarak ifade etmeye itiyor. Bu kadınlar harekete geçmeye başladığında ne olur?
Sanatçının bilimsel yeteneğinin hapsettiği Harem kadınlarının, biraz müdahale ile gerçeklik ve fantezi çiftinin altında kalan çıkar ilişkilerini ortaya çıkarabileceğini düşünüyorum. Erkek bakışına kapalı olan Harem, bir merak ve bilgi nesnesi olan ötekine ait gizemli bir mekândır ve öteki kültür, öteki cins gibidir. Bu nedenle ister kadın ister erkek olsun, Batılı özne, harem ve peçeyle, yani kadının mekânı, bedeni ve gerçekliğiyle ilgilenir. Melling’in Harem anlayışı kulaktan dolma bilgilere dayanır ve bu da Harem’i kendi hayal gücü ve sanatsal becerileriyle yeniden yaratmasını sağlar. Resim, Kartezyen perspektif kullanımıyla içerdiği bilgiyi meşrulaştırarak tüm şüpheleri yadsır ve rüyalar, arzular, fanteziler ve korkularla dolu bilinçdışı alanı gizlemek, kendi içine hapsetmek için yapılır. Oryantalist söylem ve onun üzerinden üretilen bilgi, Doğu’yu tahayyül etmenin bir yoludur.
İnci Eviner
Inspired by the east – how the Islamic world influenced western art, British Museum, Londra, 2020
Punk Orientalism, MacKenzie Art Gallery, Regina, 2018-2019
İnci Eviner Retrospektifi: İçinde Kim Var?, Istanbul Modern, Istanbul, 2016
Critique and Crises. Art in Europe since 1945, KUMU, Tallinn, 2013
Critique and Crises. Art in Europe since 1945, Palazzo Reale Milan, Milano, 2013
Harem, Turku Art Museum, Turku, 2012
Critique and Crises. Art in Europe since 1945, Deutsches Historisches Museum, Berlin, 2012
Making Room: The Space Between Two and Three Dimensions, MASSMoCA, Massachussetts, 2012
Tactics of Invisibility, Tanas, Berlin, 2010
Tableaux Vivants, Bonnier Konsthall, Stockholm, 2010
Harem, Art in the Auditorium, Whitechapel Gallery, Londra, 2009
Harem, Galeri Nev, Istanbul, 2009
Inspired by the east – how the Islamic world influenced western art, British Museum, Londra sergisinden genel görünüm, 2020